اَگِه داروَک بَخوندِه گِنِه وارِش اِنِه: اگر قورباغه سبز روي درخت بخواند مي‌گويند باران مي‌آيد.

پنج شنبه نون و خِرما دَر کامبي تا اَمِه مِردِه جِه بَرِسِه: پنجشنبه نان و خرما بيرون مي‌‌دهيم تا ثوابش به مرده ما برسد.

چايي دِلِه دار دَرِه مِهمون قد بِلِند اِنِه: روي چايي ساقه اش قرار گرفته مهمان قد بلند مي‌آيد.

خوي بد بدي صدقه دَر هاکِن تا بدي اون خو بر طرف بَوشِه: خواب بد ديدي صدقه بده تا بدي آن خواب بر طرف شود.

سگ سر او نَشِند تِه دَست گِند موک زَندِه: روي سگ آب نريز دستت زگيل مي‌‌زند.

شو بي وقت نونه جارو بَزوئن فرشته ملائکه رِه شِه سِرِه جا بيرون کاندي: شب بي موقع نبايد جارو بزني چون فرشته و ملائکه را از خانه خود بيرون مي‌‌کني.

گرم تندير سَره دَپوشي تِه وِسِه حادثه پيش اِنِه: سر تنور گرم را بپوشاني براي تو حادثه پيش مي‌آيد.

نِمِک رِه نِشِند بِنِه بِه خاطر اين که حضرت زهرا چشم  اُو هَستِه: نمک را زمين نريز به خاطر اين که آب چشم حضرت زهرا است.

وِشنا رِه خورِش نَوِنِه خوره بالش نَوِنِه: آدم گرسنه اهميتي به خورشت غذا نمي‌دهد ادم خواب الود اهميتي به بالشت نميدهد.

عاروس رقص بلد نيه گِنِه بِنِه تپه چاله دارنِه: عروس رقص بلد نيست ميگويد زمين تپه چاله دارد يا ( هموارنيست).

دست که نِمِک نِدارنِه بِل ساتور بِن: دست که نمک ندارد بايد آنرا زير ساتور گذاشت.

اُو که سَرِ جا بُگذِرِه چِه يِک وَجه چِه صد وَجه: آب که از سر گذشت چه يک وجب چه صد وجب.

شاه که سيره خوانِه چِکِنِه زير دَستون وِشنائي بَميرن:شاه که سير باشه ميخواهد چکند که زيردستها گرسنه اند.

شاه شاخ دار بِخاستِه ليسِک هم راه دَکِتِه: شاه خواستار حيوان شاخ دار شد حلزون هم به عنوان شاخ دار به راه افتاد.

آدِم دِل خِش بُوئِه خِنِه كِلي پِشت بُوئِه: دل آدم خوش باشد خانه آدم پشت لانه مرغ داني باشد(اگر آدم دل خوشي داشته باشد زندگي در جاهاي كوچك و فقيرانه نيز قابل تحمل است).

آدِم بي مارو خاخِر تونِّه دَوِّه بي همسايه نَتوندِه: انسان بدون خواهر و مادر مي تواند زندگي كند اما بدون داشتن همسايه خوب زندگي مشكل است.

آسِمون وِنِه لا هَسِّه زمين وِنِه زير اَنداز: آسمون برايش لحاف است و زمين برايش زير انداز.

آدِم عَجول يا چاه كَفِنِه يا چِلّو: انساني كه در كارهايش رفتار عجولانه داشته باشد به مقصد نمي رسد.

اسب هَديئِه خَر بَئيتِه خِشالي پَر بَئيتِه: اسب خودش را داد و به جايش خري گرفت و از خوشحالي هم به هوا مي پريد(كسي كه چيز با ارزشي را بدهد و در ازايش چيز بي ارزشي را بگيرد و خوشحال هم باشد!).

اَنِّه مَر بَخِردِه تا اَفي بَيِِّه: آنقدر مار خورد تا افعي شد(شخصي كه به واسطه انجام كار خلاف زياد به صورت يك خلاف كار حرفه اي در آمده باشد).

آخر ماسّه بَشِنّيه: آخر ماست را ريخت(سر آخر نتوانست كارش را تمام كند).

اَتّا دَرزِن شِه خِدّ بَزِن اَتّا گالوج اتّي رِه: يك سوزن به خود بزن يك جوال دوز به ديگران.

اسب پيغوم پِ جو نَخِرنِه: با پيام فرستادن براي اسب اسب جو نمي خورد.

اَتّا پيلكا ماس چَنِّه راغون دارنِه: يك كاسه ماست چقدر روغن دارد.

آش كه جا دَكردِ بوئِه همه وَر اَنگوس زَنِّنِه: آش آماده اگر در ظرفي ريخته شود ازهمه طرف به آن انگشت مي زنند(اگر دختري خود را بزك كند همه چشمها را به دنبال خود دارد).

اِمسالِه ميچكا خوانِه پارسالِه ميچكا رِه جيك جيك باد هَدِه: بچه گنجشك امساله مي خواهد به گنجشك بزرگتر از خودش آواز خواندن ياد بدهد.

او به امام ندنه تش به يزيد: آب به امام نمدهد ونيز آتش به يزيد هم نميدهد.

اَتّا شِفتِه اَتّا محلِّ وَسِّه: يك ديوانه براي( بهم ريختن) يك محل كافي است.

آش لوه سر مِزِّه دارنِه زن نومِزِّه سَر: خوردن آش سر ديگ مزه دارد و زن هم در دوران نامزدي جذابيت بيشتري دارد.

بَپتِه خَربِزه شال نَصيب بونِه: خربزه رسيده نصيب شغال مي شود(چيزخوبي نصيب كسي شده كه لياقتش را نداشته است).

بينج پِ وَرمِز او خِرنِه: كنار برنج، علف هم آب ميخورد(كسي كه با چسبانيدن خود به بزرگي براي خودش شهرتي به هم بزندوبه اين طريق امرار معاش كند).

بِنِه بَخِردِه آدِم دارِّ وِجِنِه: آدم زمين خورده درخت را از ريشه ميكند.

بامشي رِه گِتِنِه تِه زور دِوائِه وِنِه سَر خاك دَشِنِّيه: به گربه گفتند كه ادرار تو دارو است گربه روي ادرار خود را با خاك پوشانيد(اگر از آدم بد ذات چيز را بخواهي هرچند در توان او باشد از تو دريغ مي كند).

باجا باجا رِه بَد دارنِه زن پِر هر دِتا رِه: با جناق از با جناق بدش مي آيد و پدر زن از هردو.

بِرمِه كِنِّه نون نَدِنِه: گريه ميكند ولي نان نميدهد(كسي كه براي افرا د فقير دلسوزي ميكند ولي حاضر به كمك به آنها نيست).

بِرار كِه فَقيره هَفت پِشت غير: برادرش اگر فقير باشد مي گويد نسبتي با من ندارد.

بوردِه اَبروي بِنِّه رَج هَكِنِه بَزوئِه چِشِّه كور هَكِردِه: رفت زير ابرو را درست كند زد چشمش را هم كور كرد(كسي كه ميخواهد نقصي را بر طرف كند اما بيشتر خرابي به بار آورد).

پيش دَكِتي پِشتِ سَر رِه هَم هارِش: جلو كه افتادي به پشت سرت نيز نگاهي بنداز(اگر به مال و مقامي رسيدي به افراد زير دست خود نيز گوشه چشمي داشته باش).

پلا احمدِشه فاتح ممدِ: پلوي احمد را مي خوري وبراي محمد فاتحه مي خواني!(از كسي كه به تو نيكي كرد تشكر نميكني ولي از ديگري تشكر مي كني).

پر كنگِ شلوار خشتك نِدارنِه وچه باد كنّه: شلوار پدرش كهنه و پاره است بچه اش تكبر مي كند!(فرزندي كه پدرش فقير باشد ولي با اين حال افاده داشته باشد).

پسته بي مغز دِهون واز هَكِنِه رسوا بونِه: هنگامي كه پسته دهان بسته بدون مغز را باز كني رسوا مي شود(كسي كه نسنجيده سخني بگويد و خود را رسوا نمايد).

پشيل كد خدا بَئيِه: پشيل (نوعي خزنده كوچك كه مثل كرم زمين را سوراخ ميكند ) كدخدا شد(فرد بي تجربه و بي لياقتي به پست مهمي رسيد).

پز عالي جيف خالي: افاده زياد با جيب خالي(كسي كه آه در بساط نداشته باشد ولي اهل تكبر و افاده باشد).

پتك پِتك زنّه راه شونه: با ناز و كرشمه راه مي رود.

تِه تَش مِرِه گَرم نَكِردِ تِه دي مِرِه كور هَكِردِه: آتش تو ما گرم نكرد كه هيچ ! دودش چشم ما را كور كرد(كسي كه بخواهد كمكي بكند اما ضرر زيادي برساند).

تِه بَوّي گل دسته همه گِنِنِه هَسِّه: تو كه بگويي گل دسته همه مي گويند درست است(خانم هايي كه از شوهرانشان مي خواهند احترام آنها را داشته باشند تا ديگران هم از شوهرانشان تبعيت كنند).

تيم جار خِس همه شو پادشاه رِه خو ويندِنِه: كسي كه كنار خزانه برنج ميخوابد خواب پادشاه شدن خود را مي بيند(فردي كه با داشتن مال اندكي آرزوهاي بزرگي را در سر بپروراند).

تا تِه دار دارنِه ولك تِه سِلام دارنِه عَلِك: تا هنگامي كه درخت تو ميوه دارد به سلام تو جواب مي دهند(تا موقعي كه صاحب ثروت هستي به تو احترام مي گزارند).

تو كه راغون نِداشتي وينگوم چِه كاشتي: تو كه روغن نداشتي چرا بادمجان (كه روغن زيادي براي سرخ شدن ميخواهد) كاشتي؟

تَش سَرِ تَش بِشتِه: روي آتيش آتيش گذاشت(هنگامي كه دو خبر بد را پشت سر هم به يك نفر بدهند).

تِرشِ اِنار شيره نَئؤنِه: انار ترش شيرين نمي شود(كسي كه به زور و حيله بخواهد خودش را در دل مردم جاي دهد).

=======================

 

آدم ندونه ونه گرواز کجه چال دره

 

د زن دار آدم ونه مسجد کنار باخسه

 

اغوز خانی بخری ونه چک چک ره نشنویی؟

آشپج که دتا بینه پرزو ره سگ ورنه

 

آبرو ره بز نارنه که ونه دم هوائه

 

 

آبکش جری ره گنه د سولاخه

 

 

آدم پر اتتا دفعه میرنه

 

 

آدم وشنا تیرنگ خو ویننه

 

شه سره بسم الله اتتی سره استغفرالله

نئی نزا اسم ره گنه غلامرضا

برادری بجا بزکله شه قمت دارنه

پیت گویی او نگن

نا سر گیرنه نا رم کنه

دمال دکت آدم پیاز جا پلا خرنه

بنه بخرد آدم دارره وجنه

شو سیو گو سیو

سیر نخرد تک به نکننه

شال دس و گو بتیم

ورگ تک و وره

سر انجیلی بن تسکا

========================

 

 

 

دله گزنا ، ديا امزنا

اتتا بي نماز وسه ، در مسجد ر نوننه.

 

یا گرد بونه یا چارسی

 

 

پیشین دمالین پله

 

 

رحمت بر کفن دز پیشین

 

 

آسمون کینگ بنه ننه

 

 

سر بیی په کچه بسیاره

 

 

آقا نوکر دارنه نوکر چاکر دارنه

 

 

ارباب که سره نوکر اتتا نون گلی وسسه

 

 

مردم آه اثر کنه سرشو نکرده سحر کنه

 

 

اتتا اودنگ چال ره هفت تا شاب مجنه

 

 

اتتا بار گاز اتتا بار ناز

 

 

اتتا بز کمتر اتتا هه کمتر

 

 

اتتا خرابه حموم هفتا جمه دار

 

 

اتتا درو گنه اتتا پون دنه

 

 

اتتا دززه اتتا دسگ

 

 

اتتا زننه دتا حساب کننه

 

 

اتتا کچه راغون دارنه همه شو مهمون دارنه

 

 

اتتا کرک هفتا ورگ

 

 

اتتا کل مرغنه بکرده بی زردی

 

 

اتتا کل مرغنه این همه جاوزه

 

 

اتتا گل زور صد من دونه ره خراب کنه

 

 

اتتا گوکله ونه بخردن تا وره حالی هاکردن

 

 

اتتا دفه دمه اتتا دفه لمه

 

 

اسیو شونی چلکه نار صحرا شونی وچه نار

 

 

از هول هن هلوم دکته

 

 

اسا خر بیار نپجا باکله بار هاکن

 

 

اسا که جهنم شومه چه کینگ سو بورم

 

 

اسا که کار به لاک برسیه بی لاک سما کمی

 

 

اسا که هر انه پر انه

 

 

اسب بار کجه کشی باربن ره قایم کننه

 

 

اسب با بار بورده کشی باربن دمال چرخ گیرنه

 

 

اتتی نوم کننه شه چاشت و شوم کننه

 

 

اسب ره اسب جا دون گو ره گو جا

 

 

اسب خامی نال هاکنیم خر چه دس ره پیش ایارنه

 

 

اسب هدا خر هایته خشالی پر هایته

 

 

اسب که ته نیه پالون سپل نخرنه

 

 

بار ره کشی دارنه زن ره شی

 

 

اسب هاکردن خر بخردن

 

 

اسپیجن افتاب روز اسب دم ره گر گنه

 

 

اسیو سر تک تک زن

 

 

اش ره کشنه پلنگ ره دار کننه

 

 

اشکم زیر دسه هر چی دکنی مسه

 

 

اشکم که مشته وقت گپ و گشته

 

 

اگر شونس داشتمی گهره کتمی مردمی

 

 

وچه تا برمه نکرده مار وره شیر ندنه

 

 

اگر تو بینج کری مه کلا ته کیله

 

 

اگر تو کوج اغوزی من ول تک چاقومه

 

 

اگر ره دکاشتنه در نمو

 

 

اگر گوش عزیزه گواشوار هم عزیزه

 

 

اگر این زوون ره ناشتبو وره شال خرده

 

 

اما بوردمی عاروس وین عاروس بورده کنس چین

 

 

امه بشسسه دل ورف او کار دنیه

 

 

امه ساق سر گیرنه امه دوش سر پینه کنه

 

 

فلانی جا نماز او کشنه

 

 

اننه گو تلار تش هدا اینتا که وره کرسه

 

 

انگیر انگیر جا رنگ گیرنه همسایه همسایه جا فن گیرنه

 

 

اننه هسه مره وسه

 

 

انگیر نئی خوانی ممیج بوی ؟

 

 

او بکننی کیله یور شونه

 

 

او بورده کیله او شونه

 

 

فلانی او بیارده پیته و وا بیارده کنگل هسه

 

 

او تپه بیه چال بورده

 

 

اوجی دله مهره

 

 

او خرمه کیله نون خرمه پیله

 

 

فلانی او ره پرزو کننه

 

 

او ره پل بن در کننه

 

 

اوسار ول و ویل دارنه هر کس شه ایل دارنه

 

 

اون ماقع که ته خر زنه مه خر کره زنه

 

 

اون که ته فنه مه کال چرم بننه

 

 

اون موقع دنون داشتمی نون ناشتمی اسا که نون دارمی دنون نارمی

 

 

اونی که دوسسه نمک اتتا انگوسه

 

 

اوی جا کئی چلیک وریجنه

 

 

این او این اسیو ره ناردنه

 

 

وشون او اتتا کیله نشونه

 

 

اوی سر راغون گیرنه

 

 

او که بکلسه بنشنه جم هاکردن

 

 

این امامزاده موجز نارنه

 

 

این امامزاده ول چونه ره خار نکنه

 

 

اینجه ره گنه بهنمیر دارنی بخر نارنی بمیر

 

 

اینجه ره گنه همه دون من تره دون ته مره دون

 

 

این ره خرنی دنگله بوریج خرنی بخر نخرنی بوریج

 

 

رسوایی ره سگ نخرنه

 

 

اتتا گوش دره این گوش دروازه

 

 

این لم ره بی خی نیه(کاسه ای زیر نیم کاسه است)

 

اییا شه رج ره گم بکنه تله کفنه

==================

 

 

 

اتی که تسر دکته، دابوی شالِ سر نکِته

 

اش رِ ورْفِ روز کشِننّه

کوزِ پشت رِ چو نخوانه، تیمِجار چه شونه

اشِ ره کشمه، پلنگ ره دار کمه

پلنگِ لاش سر ارمجی، تن نشونه

تی شی شال بوهه، ته آرد گوآل بوهه

خی کله، خی عملِ انه

این هوای دله، خی تیمِجار نشونه

تِ جنّ ورگ بخرده

تلاکته، بورده شالِ پیشواز

شالی که ماهی بخرِده، دِریو رِ میون کنه

کچیک خی وراز وونه، کچیک رو هراز وونه

وگ، کَوَز دوش هیته

ورگ دکته صد تا ره، بورده مِ اتا ره

ونه شیر، شکار هکنه، شال بخره

ورگ بزو، شالِ سِ دکته

اتا مرغنه بکرده، اونهم بی زردی

بوتمی خرس کدخدائه، نَونسمی خرس خی خدائه

بوتنه که: خی وچه زنه یا مرغنه کنّه؟ بوته: از این حرامی هرچی بوّی، بر اِنه

تِ پِر سَرین، لرگه کتین بیه، اسا کینگ بن سِ بالشِ قو خوانی

تشی کِلی سر، باغ بیتی؟

سنگ شِ سنگ رج دارنه، گسفن شِ دیما

شال، پوسه کلا رِ گیر بیارده

شالِ دس، گو بتیم بسپرسی؟

شال رِ بَوتنه: تِ دو چنّهِءِ؟ بوته: ون بوینم پشتِ سر تو چنّهءِ؟

شالِ بوتنه تِ گواه کیه؟ بوته: مِ(مه) دِم

شالِ شکار شونی، شِرِ اسلحه دار

شال که چشته بخرده، دریوکنار رِ چش اینگنّه

شلِ ورگ روزی، راه دره

شو سیو، گو سیو

گسفن هرچی لاغر بوشه، شی می سر خسنه

=================

 

اگر داروك بخونده گنه وارش انه
اگر قورباغه سبز روي درخت بخواند مي گويند باران مي آيد.
- پنج شنبه نون و خرما در كامبي تا امه مرده جه برسه
پنجشنبه نان و خرما بيرون مي دهيم تا ثوابش به مرده ما برسد.
- چايي دله دار دره مهمان قد بلند انه
روي چايي ساقه اش قرار گرفته مهمان قد بلند مي آيد.
- خوي بد بدي صدقه درها كن تا بدي اون خو بر طرف بوشه
خواب بد ديدي صدقه بده تا بدي آن خواب بر طرف شود.
- سگ سر انشند ته دست گند موك زنده
روي سگ آب نريز دستت زگيل مي زند
- شو بي وقتي نونه جارو بزوئن فرشته ملائكه ره از شه سره بيرون كاندي
شب بي موقع نبايد جارو بزني چون فرشته و ملائكه را از خانه خود بيرون مي كني
- گرم تندير سره دپوشي ته وشته حادثه پيش انه
سر تنور گرم را بپوشاني براي تو حادثه پيش مي آيد.
- نمك ره نشند بنه به خاطر اين كه آب چشم حضرت زهرا هسته
نمك را زمين نريز به خاطر اين كه آب چشم حضرت زهرا (س ) است

 

=========================

 

1- آدم خارِه شه محلة سر شال بوشه تا مردم محلة سر شیر

آدمی در محلة خودش شغال باشد بهتر است تا در محلة دیگران شیر باشد.
این مثل ناظر بر حمایت و پشتیبانی بستگان و دوستان است که دل را قوت و توانایی می‌بخشد.

2- اتی که تسر دکته، دابوی شالِ سر نکِته


این‌طور که برای تو افتاد( شانس آمد) برای شغالِ دابو نیفتاد.
دابو: نام روستایی است در آمل.

3- اش رِ ورْفِ روز کشِننّه

خرس را روز برفی می‌کشند، شکار می‌کنند.
انجام هرکاری تابع زمان و مکان است.

4- اگر اینکار بیّه، من تسّه، زنّه ورگ، ایارمه


اگر این کار انجام نشد برای تو گرگ زنده می‌آورم.
این مثل در امور محال و غیرممکن گفته‌می شود.

5- این گرونمایه وگ، ازون کوزه


این قورباغة گرانمایه از آنِ لاک‌پشت است.
این گرانمایه در از آن صدف است. در مقام تعریض و کنایه گفته‌می‌شود.

6- کوزِ پشت رِ چو نخوانه، تیمِجار چه شونه


پشتِ لاک‌پشت اگر چوب نمی‌خواهد چرا شالیزار می‌رود؟
تنش می‌‌خارد.

7- اتا رِ شال بوَرده، اتا رِ شالک، اتا کت‌کت پهِ زنده کتارک


یکی مرد، یکی مردار شد، یکی به عذابی گرفتار شد.
هریک به دردی گرفتار شدن.

8- اشِ باتنه تِره خاننه چپون هاکنن، برمه کرده که نوه دراغ بوهه

خرس را گفتند: تو را می‌خواهند چوپان کنند گریه کرد نکند دروغ باشد.
خبری دور از انتظار شنیدن.

9- اشِ کشمبه، پلنگ دار دمبه

خرس را می‌کُشم پلنگ را می‌تارانم به درخت.
شاخ‌و‌شانه کشیدن تو خالی.

10- اشِ آ آسیوبونی

خرس و آسیابانی
کار هر بافنده و حلاج نیست از کمانِ سست سخت انداختن.

11- این گله دله رِ شال دارنه


داخل این گله شغال دارد.
زیر این کاسه، نیم‌کاسه است.

12- بپتِ خربزه، شالِ نصیب بونه


خربزة پخته نصیب شغال می‌شود.
نادان نیستم که قدر یار ندانم
خربزه پخته نصیب شغال شد.

13- پلنگِ لاش سر ارمجی، تن نشونه

به لاشة پلنگ، جوجه تیغی نزدیک نمی‌شود.

14- پلنگِ لاش سر، شال نتونده بوره


روی لاشة پلنگ شغال نمی‌تواند برود.

15- تا بوردمی ورگ باویم، هوا روز بیه


تا رفتیم گرگ بشویم هوا روز شد.
یک شب هم خواستیم برویم دزدی، مهتاب شد.

16- تی شی شال بوهه، ته آرد گوآل بوهه


آردت به تغار باشه، شوهرت شغال باشه.
شوهرت شغال باشد آردت به جوال باشد(ظاهربین بودن).

17- تینار آدمِ شال خرنه


آدم تنها را شغال می‌خورد.
یک دست بی‌صداست.

18- خی ره باتنه ته خنه خراب بیه، باته این دارِ بن نیه اون دارِ بن



آن را که جای نیست همه جای اوست.
سبک‌پا بودن.
19- خی بخره پاره بونه


خوک بخورد پاره می‌شود(بدپخت بودن)
سگ بخورد پیشواز گرگ می‌رود.

20- خی کله، خی عملِ انه



بچة خوک، خوک می‌شود.
از مار نزاید بجز بچة مار.

21- دخته خرسِ دسه چو نده


به دست خرس خوابیده، چوب نده
فتنه در خواب است بیدارش مکن.

22- وکا وک‌رنگ، کمشی خر رنگ



وکا رنگ وک است کمشی رنگ خر است.
سگ زرد برادر شغاله.

23- آفتاب و وارش شال عروسیه
آفتاب و باران نشانة عروسی شغال است.
کنایه از روبه‌صفتی و فرصت‌طلبی است.

24- اگِ ورگ مرغنه هکنه، تِ رِ آغوذ دِمِ


اگر گرگ تخم گذارد به تو گردو می‌دهم.
کنایه از محال بودن کاری است.